Natuur dichtbij huis

Natuur dichtbij huis Wie dicht bij huis iets wil doen voor de natuur kan zijn tuin inrichten met inheemse planten. De mogelijkheden van tuinieren met inheemse planten is afhankelijk van de (van nature) aanwezige grondsoort (klei, zand, veen), het voedingsstoffenniveau van de bodem, de grondwaterstand, de verhouding zon/schaduw en het toekomstige beheer en onderhoud. Bij de inrichting van een tuin met inheemse planten zijn de volgende vier stappen essentieel:

  • inventarisatie van abiotische en biotische omstandigheden
  • ontwerp + beplantingsplan
  • inrichting
  • beheer- en onderhoudsplan

Inheemse planten
Inheemse planten komen van oorsprong voor in Nederland (sinds de laatse ijstijd) en zijn optimaal aangepast aan de heersende standplaatsomstandigheden. Bij tuinieren met inheemse planten dient de soortskeuze zoveel mogelijk te worden aangepast aan de aanwezige grond-soort, grondwaterstand en de overige heersende standplaatsomstandigheden. Voor het behoud van de soorten dient een beheer te worden toegepast dat is afgestemd op de groei en bloei van de soorten. Nb. Uit fossielen die gevonden zijn in de Limburgse kolenmijnen blijkt dat exotische planten als boomvarens en reuzenpaardenstaarten ooit inheems waren. Ook de Japanse notenboom, Ginkgo biloba, floreerde miljoenen jaren geleden in Nederland. Toch worden deze planten niet als inheems beschouwd; ooit waren ze ingeburgerd, maar nu zijn ze weer uitgeburgerd.

Verwilderde planten
In een sterk door de mens beÏnvloed gebied als Nederland komen diverse categorieën planten voor die hun voorkomen direct of indirect te danken hebben aan de mens. Verwilderde planten zijn cultuurplanten (sierplanten en landbouwgewassen) die zijn opgeslagen buiten de tuinen of akkers waar zij worden geteeld of gekweekt, of die worden aangetroffen op deze terreinen nadat zij een andere bestemming hebben gekregen.

Adventiefplanten
Adventiefplanten zijn soorten waarvan de diasporen (verspreidingsmiddelen: zaden, vruchten, knoppen, uitlopers) onopzettelijk zijn aangevoerd. Deze aanvoer kan plaatsvinden met landbouwprodukten als graan en wol, met zaden of pootgoed van cultuurgewassen, met grond, steen of ander materiaal.

Inburgering
Een verwilderd of adventief voorkomende soort kan inburgeren. Ook bij soorten die hun areaal uitbreiden spreekt men van inburgering. Voor inburgering gelden twee criteria: 1. handhaving gedurende een reeks van jaren op meer dan één plaats zonder directe hulp van de mens en 2. het bezetten van een welomschreven standplaats.

Archeofieten
Soorten die vóór 1500 zijn ingeburgerd en waarvan de geschiedenis voor een belangrijk deel uit archeologische gegevens moet worden gereconstrueerd worden archeofieten genoemd. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de meeste akkerplanten en vele andere cultuurvolgers.

Neofieten
Soorten die ná 1500 – dus na de uitvinding van de boekdrukkunst en het hernieuwde beging van het contact tussen de Oude en Nieuwe Wereld – zijn ingeburgerd worden neofieten genoemd. Hiertoe behoren bijvoorbeeld alle soorten die van oorsprong adventief uit Amerike zijn.

Stinzenplanten
Soorten die in hun verspreiding binnen een bepaald gebied (vrijwel) beperkt zijn tot stinzen, buitenplaatsen, oude boerenhoeven, pastorietuinen en aanverwante milieus zoals kerkhoven, stadswallen en slotheuvels worden stinzenplanen genoemd. In de regel gaat het hierbij om sier- en/of artsenijgewassen die oorspronkelijk zijn ingevoerd, in de meeste gevallen uit Midden- of Zuid-Europa. Bij sommige stinzenplanten kan spontane vestiging vanuit de omgeving niet worden uitgesloten

Milieuvriendelijk tuinonderhoud
Tuinen met inheemse planten trekken veel insekten aan; onder meer veel vlindersoorten, bijen en hommels. Er ontstaat op den duur een evenwichtige samenleving van flora en fauna. Om dit evenwicht niet te verstoren dient het onderhoud van de tuin zoveel mogelijk milieu-vriendelijk te zijn. Er zijn tegenwoordig veel natuurvriendelijke bestrijdingsmiddelen te koop zodat bij een eventuele plaag niet meer naar milieubelastend bestrijdingsmiddel gegrepen hoeft te worden.